Το χρονικό ενός αναμενόμενου συμβάντος
Δε μπορώ να πω ότι εκπλήσσομαι με την πορεία των γεγονότων που ακολούθησαν την επίθεση του νεαρού σήμερα το πρωί, ούτε με το γεγονός καθαυτό. Θα έλεγα ότι οι αντιδράσεις που συνάντησα σήμερα (συζητώντας με συναδέλφους, στην τηλεόραση, ακόμα και από πολιτικούς) ήταν προβλέψιμες μέσα στην κοινοτοπία τους: δεν χαρακτηρίζουν την ελληνική νεολαία τέτοιες πράξεις, ήταν ψυχικά διαταραγμένος, κλπ. Όλα προβλέψιμα, λοιπόν, όλα αναμενόμενα, και για μία ακόμα φορά, ολα λάθος.
Η σχολική βία είναι ένα πολύ συγκεκριμένο φαινόμενο, με συγκεκριμένες γενεσιουργές αιτίες, πολύ πρόσφορο έδαφος για να αναπτυχθεί και, δυστυχώς, πάμπολλα παραδείγματα έκφρασής της με τον τρόπο που είδαμε σήμερα στην Ελλάδα. Πριν 10 χρόνια (παρά 10 μέρες) γίναμε μάρτυρες της επίθεσης δύο νεαρών στο γυμνάσιο Columbine στο Κολοράντο των Η.Π.Α., το πρώτο συμβάν που ανέδειξε τη σχολική βία ως γενεσιουργό αιτία φονικών πράξεων. Έκτοτε υπήρξαν πολλά παρόμοια γεγονότα με δράστες παιδιά που ήταν "outsiders" και ζούσαν στις παρυφές της σχολικής κοινότητας στην οποία ανήκαν. Είναι αναμενόμενο ένα τέτοιο φαινόμενο να εμφανιζόταν κάποτε και στην Ελλάδα, ή μάλλον, δεν υπήρχε κανένας λόγος αυτό το φαινόμενο να μην εμφανιστεί στην Ελλάδα.
Εννοείται ότι δεν μπορεί κανείς να περιμένει πότε, από ποιον και με ποια ακριβώς μορφή θα εκδηλωθεί, αν και επιστημονικές μελέτες (π.χ. Verlinden et al, 2000; Leary et al, 2003; κ.ά.) καταδεικνύουν ότι η απόρριψη στο σχολείο (με τη μορφή κοινωνικής απόρριψης, ρομαντικής απόρριψης ή σωματικής παρενόχλησης - bullying) αποτελεί πρωτεύουσα αιτία εμφάνισης τέτοιων φαινομένων. Ο μεγάλος κοινωνικός αντίκτυπος που δημιουργεί κάθε τέτοιο συμβάν έχει παραγάγει σημαντικό ερευνητικό έργο ώστε να μπορεί να μελετηθεί από τους αρμόδιους πολιτικούς φορείς.
Αυτά θα συνέβαιναν σε άλλα κράτη, αλλά όχι στην Ελλάδα. Η πρώτη αντίδραση της Υπουργού Απασχόλησης, που εκπροσωπεί την κρατούσα πολιτική ηγεσία, ήταν να δηλώσει ότι το γεγονός "δεν εκφράζει σε καμία περίπτωση τη νεολαία της χώρας μας". Νομίζω ότι αυτή η δήλωση αποτυπώνει την προσέγγισή μας απέναντι σε κάθε κοινωνικό φαινόμενο με αρνητικό αντίκτυπο: δε μας χαρακτηρίζει, δεν είναι δικό μας, δε φταίμε εμείς. Μακριά από την κοινωνία μας, μακριά από την κυβέρνησή μας, μακριά από την οικογένειά μας. Κάτω από το χαλί αντί για μπροστά στους προβολείς. Κι έτσι όχι μόνο χάνεται η ευκαιρία να ενσκήψουμε, έστω και κατασταλτικά αντί για προληπτικά, πάνω από τις γενεσιουργές αιτίες του φαινομένου και να πράξουμε επί της ουσίας αλλά με την απραγία και την αποποίηση ευθυνών ενισχύουμε τον κίνδυνο πιθανής επανάληψης παρόμοιων συμβάντων. Αναμενόμενο, δυστυχώς, για την Ελλάδα.
Φυσικά υπάρχουν και αυτοί που βρίσκουν ευκαιρία να βγάλουν το εθνικιστικό τους μένος επειδή το παιδί έτυχε να είναι μετανάστης. Νομίζω ότι δεν αξίζει καν να ασχοληθεί κανείς με τέτοιες ακραίες απόψεις. Απλώς τις αναφέρω γιατί πιστεύω ότι αν η αδιαφορία είναι επικίνδυνη, η ηθελημένα λανθασμένη ερμηνεία (ειδικά όταν συνοδεύεται από την πανταχού παρούσα ρατσιστική ιδεολογία) μπορεί να αποβεί καταστροφική.
Βιβλιογραφικές αναφορές:
- Verlinden, S., M. Hensen and J. Thomas, 2000. Risk factors in school shootings. Clinical Psychology Review, 20(1), 3-56.
- Leary, M.R., R.M. Kowalski, L. Smith and S. Philips, 2003. Teasing, rejection and school violence: Case studies of the school shootings. Aggressive Behavior, 29(3), 202-214.
Η σχολική βία είναι ένα πολύ συγκεκριμένο φαινόμενο, με συγκεκριμένες γενεσιουργές αιτίες, πολύ πρόσφορο έδαφος για να αναπτυχθεί και, δυστυχώς, πάμπολλα παραδείγματα έκφρασής της με τον τρόπο που είδαμε σήμερα στην Ελλάδα. Πριν 10 χρόνια (παρά 10 μέρες) γίναμε μάρτυρες της επίθεσης δύο νεαρών στο γυμνάσιο Columbine στο Κολοράντο των Η.Π.Α., το πρώτο συμβάν που ανέδειξε τη σχολική βία ως γενεσιουργό αιτία φονικών πράξεων. Έκτοτε υπήρξαν πολλά παρόμοια γεγονότα με δράστες παιδιά που ήταν "outsiders" και ζούσαν στις παρυφές της σχολικής κοινότητας στην οποία ανήκαν. Είναι αναμενόμενο ένα τέτοιο φαινόμενο να εμφανιζόταν κάποτε και στην Ελλάδα, ή μάλλον, δεν υπήρχε κανένας λόγος αυτό το φαινόμενο να μην εμφανιστεί στην Ελλάδα.
Εννοείται ότι δεν μπορεί κανείς να περιμένει πότε, από ποιον και με ποια ακριβώς μορφή θα εκδηλωθεί, αν και επιστημονικές μελέτες (π.χ. Verlinden et al, 2000; Leary et al, 2003; κ.ά.) καταδεικνύουν ότι η απόρριψη στο σχολείο (με τη μορφή κοινωνικής απόρριψης, ρομαντικής απόρριψης ή σωματικής παρενόχλησης - bullying) αποτελεί πρωτεύουσα αιτία εμφάνισης τέτοιων φαινομένων. Ο μεγάλος κοινωνικός αντίκτυπος που δημιουργεί κάθε τέτοιο συμβάν έχει παραγάγει σημαντικό ερευνητικό έργο ώστε να μπορεί να μελετηθεί από τους αρμόδιους πολιτικούς φορείς.
Αυτά θα συνέβαιναν σε άλλα κράτη, αλλά όχι στην Ελλάδα. Η πρώτη αντίδραση της Υπουργού Απασχόλησης, που εκπροσωπεί την κρατούσα πολιτική ηγεσία, ήταν να δηλώσει ότι το γεγονός "δεν εκφράζει σε καμία περίπτωση τη νεολαία της χώρας μας". Νομίζω ότι αυτή η δήλωση αποτυπώνει την προσέγγισή μας απέναντι σε κάθε κοινωνικό φαινόμενο με αρνητικό αντίκτυπο: δε μας χαρακτηρίζει, δεν είναι δικό μας, δε φταίμε εμείς. Μακριά από την κοινωνία μας, μακριά από την κυβέρνησή μας, μακριά από την οικογένειά μας. Κάτω από το χαλί αντί για μπροστά στους προβολείς. Κι έτσι όχι μόνο χάνεται η ευκαιρία να ενσκήψουμε, έστω και κατασταλτικά αντί για προληπτικά, πάνω από τις γενεσιουργές αιτίες του φαινομένου και να πράξουμε επί της ουσίας αλλά με την απραγία και την αποποίηση ευθυνών ενισχύουμε τον κίνδυνο πιθανής επανάληψης παρόμοιων συμβάντων. Αναμενόμενο, δυστυχώς, για την Ελλάδα.
Φυσικά υπάρχουν και αυτοί που βρίσκουν ευκαιρία να βγάλουν το εθνικιστικό τους μένος επειδή το παιδί έτυχε να είναι μετανάστης. Νομίζω ότι δεν αξίζει καν να ασχοληθεί κανείς με τέτοιες ακραίες απόψεις. Απλώς τις αναφέρω γιατί πιστεύω ότι αν η αδιαφορία είναι επικίνδυνη, η ηθελημένα λανθασμένη ερμηνεία (ειδικά όταν συνοδεύεται από την πανταχού παρούσα ρατσιστική ιδεολογία) μπορεί να αποβεί καταστροφική.
Βιβλιογραφικές αναφορές:
- Verlinden, S., M. Hensen and J. Thomas, 2000. Risk factors in school shootings. Clinical Psychology Review, 20(1), 3-56.
- Leary, M.R., R.M. Kowalski, L. Smith and S. Philips, 2003. Teasing, rejection and school violence: Case studies of the school shootings. Aggressive Behavior, 29(3), 202-214.
Δεν κατάλαβα, που συνέβη το περιστατικό;
Στο Κιργιστάν;
Ή μήπως στα σχολεία μας δεν φοιτούν πλέον μαθητές από όπου μπορεί να φανταστεί κανείς; Τόσο η εθνοτική σύνθεση της μαθητιώσας νεολαίας, όσο και οι συμπεριφορές της έχουν αλλάξει από την εποχή που η κυριά Πετραλιά φορούσε υπερηφάνως την ποδίτσα της και πρέπει να δούμε τι θα κάνουμε με τα νέα δεδομένα.
Εσύ, δηλαδή, περίμενες κάτι διαφορετικό;
Έχω υπάρξει θύμα πολύ έντονου bullying στα μαθητικά μου χρόνια, η απομόνωση και η λεκτική βια ήταν το λιγότερο, η σωματική το περισσότερο και κατανοώ πως τα παιδιά δεν αλλάζουν. Ο διαφορετικός πάντοτε θα είναι στη γωνία. Είναι θέμα κοινωνικοποίησης, για να ανήκεις στην ομάδα πρέπει να οριοθετήσεις ποιός δεν ανήκει σε αυτήν. Συγχωρώ τους βασανιστές μου σε ένα βαθμό. Αλλά οι ουλές παραμένουν εδώ, ενθύμιο.
Υποθέτω πως αν ήμουν στο σχολείο τώρα, θα την είχα γλιτώσει. Κάποιο παιδί από το Καζακσταν θα ήταν πιο διαφορετικό από μένα και θα τραβούσε αυτό το ζόρι.
Αγαπητέ polse, θέλει πολύ θράσος για να μειώσεις τόσο απροκάλυπτα ένα τόσο σημαντικό γεγονός. Πολύ φοβάμαι ότι μπορεί να έχουμε φαινόμενα μιμητισμού ακριβώς λόγω της μη άμεσης αντίδρασης.
Pan, όχι, δυστυχώς. Θα δούμε ποιες θα είναι οι συνέπειες...
Κατερίνα, δεν έχω εμπειρία από bullying αλλά γνωρίζω ανθρώπους που το έχουν περάσει. Θυμάμαι κάτι που μου είχε πει μια φιλόλογος στο Γυμνάσιο: τα παιδιά μπορούν να είναι πιο σκληρά κι απ'τους μεγάλους. Ίσως οι όροι της κοινωνικοποίησης στην παιδική-εφηβική ηλικία είναι πιο αυστηροί από ό,τι στους ενήλικους, και γιαυτό η διαφορετικότητα ενοχλεί.
Γαλάτεια, καλό Πάσχα και να περνάς!
Τις θερμές ευχές μου, φίλτατε. Όσο για το άλλο, οσονούπω...
KitsoMitse, ευχαριστώ και αναμένω...