Συνεχίζω από το πρώτο μέρος. Η έννοια του πνευματικού κεφαλαίου των πανεπιστημίων και της διαχείρισής του έχει ιδιαίτερη σημασία εξαιτίας του κρίσιμου ρόλου των πανεπιστημίων ως δημιουργών νέας γνώσης αλλά και στη βάση της στρατηγικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης (όπως εκφράστηκε στη σύνοδο της Λισσαβόνας το 2000) να δημιουργήσει τη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο που θα βασίζεται στη διαχείριση της γνώσης και της πληροφορίας. Σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες η διαχείριση του πνευματικού κεφαλαίου των πανεπιστημίων και ερευνητικών ιδρυμάτων (π.χ. Αυστρία) είναι υποχρεωτική και οδηγείται μεταξύ άλλων από την ανάγκη για μεγαλύτερη διαφάνεια στη διαχείριση των πόρων αυτών των οργανισμών και την υπόθεση ότι "η έρευνα δεν έχει αυτοεπεξηγητικό χαρακτήρα και τα πλεονεκτήματά της πρέπει να κοινοποιηθούν με τον κατάλληλο τρόπο" (Austrian Research Centres, 2000).

Η σχετική βιβλιογραφία αναφέρει αρκετές μελέτες περίπτωσης σε ευρωπαϊκά πανεπιστήμια. Το κυριότερο όμως είναι ότι η ανάγκη για διαχείριση του πνευματικού κεφαλαίου τεκμηριώνεται στη βάση της οικονομικής θεωρίας και δεν αποτελεί αποκύημα της φαντασίας κανενός υπουργού ή κυβέρνησης. Ψάχνοντας στο ελληνικό Διαδίκτυο αντιλαμβάνομαι ότι υπάρχει γόνιμη συζήτηση για το πνευματικό κεφάλαιο των ελληνικών Πανεπιστημίων αλλά κυριαρχεί και ο κενός νοήματος τρόπος που οι η έννοια αυτή προσεγγίζεται από τους συμμετέχοντες στη διαδικασία λήψης αποφάσεων για την αλλαγή στην ανώτατη παιδεία. Και ενώ υπάρχει σχετική συζήτηση στη blogόσφαιρα (ένα απλό Googlάρισμα δίνει σχετικά αποτελέσματα), το υπό ψήφιση νομοσχέδιο δεν κάνει καμία αναφορά στο ζήτημα και αναλώνεται σε διαδικαστικά θέματα όπως ο ρόλος των γραμματέων, τα εκπαιδευτικά δάνεια και η διάρκεια φοίτησης.

Κατά τα φαινόμενα, η κατάληξη θα είναι ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα θεσμοθετήσει σε ορισμένα χρόνια την ολοκληρωμένη διαχείριση του πνευματικού κεφαλαίου των πανεπιστημίων και η Ελλάδα θα τρέχει απο πίσω, διαταράσσοντας την (όποια) εύθραυστη ισορροπία μπορεί να έχει δημιουργηθεί μετά το κλείσιμο του υπάρχοντος μετώπου. Και σκέφτομαι ότι αν δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε σε ζητήματα όπως αυτά τα διαδικαστικά που προβλέπει το νομοσχέδιο (που σε άλλες χώρες έχουν λυθεί εδώ και δεκαετίες και χωρίς τόσο μεγάλο ντόρο) πώς θα προσεγγίσουμε τα πραγματικά σημαντικά ζητήματα που αλλάζουν τον χαρακτήρα της εκπαίδευσης και της έρευνας;